مطلع الفجر- مجتبی ورپشتی/در پاسخ باید گفت که مهریه یکی از حقوق زن است که به مجرد بسته شدن عقد نکاح به زن تعلق می گیرد والزاماً این حق در زمان جدایی قابل ایفا نیست و زوجین می توانند با یکدیگر به ادامه زندگی مشترک بپردازند و مهریه زن نیز ایفا شده باشد مهریه اقسام گوناگونی دارد که این تقسیم بندی در فقه امامیه آمده است و قانون مدنی نیز به تبعیت از فقه امامیه این اقسام را در محتوای خود پذیرفته است.
انواع مهر در قانون مدنی ایران عبارت است از:
۱-مهر المسمی:وقتی که طرفین نکاح مقدار مهریه را معین کرده باشند و بر سر آن به توافق برسند به آن مهر المسمی می گویند ماده ۱۱۰۰قانون مدنی به این نوع از مهر اشاره دارد در این قسم از مهر ممکن است مالی که موضوع مهر قرار می گیرد به صورت عین معین باشد وعین معین به هر مالی گفته می شود که از لحاظ شرعی ارزش اقتصادی داشته باشد مثلاً قطعه ای زمین باشد یا سهمی ازیک خانه و یا باغ یا ویلا ولی گاهی ممکن است که منفعت موضوع مهر قرار گیرد مانند آموزش قرآن ویا بهره بردن به مقدار معین از میوه های یک باغ ویا هر نوع منفعت بردن دیگر اما پیش می آید که مهریه نه عین معین باشد و نه منفعت بلکه ممکن است موضوع مهر حق باشد به این صورت که حقی را به نفع همسر خود ایجاد کند مثلاً به همسر خود حق فسخ نکاح را بدهد.
قرار دادی که زن وشوهر در رابطه با مهریه منعقد می کنند تابع عقد نکاح است به این معنا که باید عقد نکاحی وجود داشته باشد که بتوان مهریه ای برای آن قرار داد وگرنه قرار دادن مهریه بدون عقد نکاح دیگر از این عنوان (عنوان مهر) تبعیت نمی کند به عبارت دیگر باید گفت که مهریه قراردادی است که تبعی می باشد(یعنی مهریه عقد مستقلی نیست ودر تحت عنوان نکاح معنی پیدا می کند)و عقد اصلی عقد نکاح است و مهریه به تبع این عقد نکاح وجود خارجی پیدا می کند.
در رابطه با مهر شرایطی وجود دارد که این شرایط در باره معاملات نیز در قانون آمده و قانونگذار چنان که این شرایط در مورد معاملات قرار داده است در رابطه با مهریه نیز این شرایط را پذیرفته است:
الف: مالیت داشتن مهر (ماده۱۰۷۸ قانون مدنی) مالیت داشتن در این ماده به این معناست که مورد مهریه از لحاظ عقلایی ودر عرف عقلا مال نامیده شود و بتوان ما به ازای آن ارزش اقتصادی قائل شد اگر مهریه به عنوان مثال تهیه یک سال مواد مخدر باشد برای این مواد نمی توان مالیتی قائل شد.
ب:مهر باید در ملکیت در آید (ماده۱۰۷۸قانون مدنی) پس اگر به عنوان مثال گفت که ماهیهای موجود در دریاهای عالم را به عناون مهر قرار دادم این نمونه مهریه قرار دادن باطل است چون مهریه به این شکل را نمی توان مال نامیدو آن را نمی تواند در ملکیت همسر خود قرار دهد و وقتی سخن از در ملکیت در آمدن می شود به این معنی است که تمام تصرفات مالکانه را در آن بتوان صورت داد واین تصرفات مالکانه است که حاکی از تصرف فرد بر مال مذکور است.
ج:ماده ۳۶۱ قانون مدنی نیز به این نکته اشاره می کند که عین معینی که به عنوان مهر قرار داده می شود باید در زمان عقد موجود باشد واگر عدم موجودیت آن معلوم شود مهریه قرار داده شده باطل خواهد بود مثلاً قسمتی از منزل مسکونی خود را به عنوان مهریه همسرش قرار می دهد و مشخص می شود که در حین عقد نکاح منزلی موجود نبوده است این جا به استناد ماده ۱۱۰۰قانون مدنی این گونه از مهریه باطل است و به زن مثل یا قیمت این نوع از مهر تعلق می گیرد.
د: مالی که مرد به عنوان مهریه همسرش قرار می دهد باید مال خودش باشد پس با توجه به این نکته اگر مال دیگری را بدون اذن وبه صورت فضولی برای مهریه همسرش قرار دهد این مهر غیر نافذ است چرا که تصرف در مال دیگری به صورت فضولی بوده و همانند عقد فضولی که صحت عقد به اجازه وتنفیذ مالک است در مال غیر نیز که به عنوان مهریه قرار داده شده هم به این شکل برخورد می شود به عبارت روشنتر این چنین مهریه ای که بدون اذن بوده منوط به اجازه مالک آن مال است وگرنه همان گونه که در بالا نیز آمد به استناد ماده ۱۱۰۰قانون مدنی این نوع مهریه باطل است وزن مالک مثل یا قیمت آن مهر خواهد بود.
ه: باید نسبت به آن چه که مهر قرار داده می شود علم وجود داشته باشد چرا که باید ازمهریه رفع ابهام شود که برای ادای آن اشکال ایجاد نگردد بنابراین اگر مال را به صورت مبهم به عنوان مهر قرار دهد این نوع مهریه هم باطل است.
و: با توجه به ماده ۱۹۰ قانون مدنی مهر باید معین باشد و اگر به عنوان مثال بگوید که یکی از دو اتومبیل را مهریه ات قرار دادم به دلیل نامعین بودن این طور مهر قرار دادن باطل است چرا که نظر بین دو اتومبیل مردد است.
۲-مهر المثل:مهری را که به موجب قرار داد میان طرفین نکاح تعیین نشده است یعنی به مهریه تصریح نمی شود این نوع از مهریه با توجه عرف عادت تعیین می شود اما قانون مدنی در موراد زیر مهر المثل را پذیرفته است:
اول: اگر مهریه برای نکاح معین نشده باشد وقبل از توافق و رضایت طرفین نزدیکی بین زوجین اتفاق افتاه باشد وفق ماده ۱۰۸۷ قانون مدنی مهر المثل باید قرار داد.
دوم:هر گاه در شرط ضمن عقد عدم مهر شرط شده باشد وقبل از رضایت دو طرف بر مهریه نزدیکی حاصل شود مطابق با ماده۱۰۸۷قانون مدنی مهر المثل باید قرار داد.
سوم:اگر تراضی طرفین نسبت به مهریه به دلیلی باطل باشد وبه عبارت بهتر تواق طرفین بر سر چیزی باشد که شرایط صحت را نداشته باشد به استناد ماده ۱۱۰۰قانون مدنی مهر المثل در این جا نیز صحیح است.
چهارم:در صورت فساد نکاح و واقع شدن نزدیکی بین زوجین به استناد ماده۱۰۹۹قانون مدنی.
۳-مهر المتعه:این نوع از مهر موضوع ماده ۱۰۹۳قانون مدنی است واین ماده چنین می گوید: ((هر گاه مهر در عقد ذکر نشده باشد وشوهر قبل از نزدیکی و تعیین مهر زن خود را طلاق دهد زن مستحق مهر المتعه است و اگر بعد از نزدیکی طلاق دهد مستحق مهر المثل خواهد بود))
پس با توجه به متن ماده شرایط استحقاق زن جهت دریافت مهر المتعه یکی عدم ذکر مهریه است و دیگری عدم نزدیکی زوجین ولی اگر نزدیکی بین زن و شوهر صورت گرفت دیگر در این جا زن استحقاق دریافت اجرت المثل را می یابد.
نظر شما
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط مدیریت در وب سایت منتشر خواهد شد