مطلع الفجر/در نوشتار پیشین به اختصار پیرامون تاثیرات فرهنگی انقلاب اسلامی بر فضای داخلی کشور، منطقه و جهان سخن گفتیم و به این نکته اشاره شد که نوع نگاه فرهنگی انقلاب اسلامی به ویژه در دوران دفاع مقدس به خوبی توانست بر نگاه فرهنگی غرب با تمام تبلیغاتی که برای آن می شود فائق بیاید.
همین امر زمینه تغییر نوع برخورد و مقابله جهان غرب به معنای غرب فکری از نوعی مقابله نظامی و سیاسی در دهه اول انقلاب اسلامی به مقابله ای فرهنگی در طول دهه دوم و سوم انقلاب اسلامی شد.
اگرچه این نوع مقابله با انقلاب اسلامی از همان روزهای اول پیروزی انقلاب از سوی جهان غرب پیگیری می شد، اما شدت و نوع آن از اواخر دهه شصت دچار تغییر و تحول شد.
این نوع برخورد با انقلاب اسلامی از سوی غرب مورد توجه مسئولان اجرایی در سال های ابتدایی دهه 70 قرار نگرفت و همین مسامحه و خوشبینی که به غرب سیاسی وجود داشت و تفاوت گذاشتن بین برخورد با غرب سیاسی و اقتصادی با غرب فکری سبب برخی ضربه ها به پیکره انقلاب اسلامی در طول سه دهه گذشته شده است.
با آغاز دولت پنجم، در 12 مردادماه سال 1368 نوع نگاه دولت به اجتماع در حوزه اقتصادی دچار تغییر و تحول شد و از اقتصاد بسته زمان میرحسین موسوی به اقتصاد سرمایه داری یک رجعت صورت گرفت؛ اگرچه این بحث از نظر اقتصادی با اهمیت است؛ اما تاثیرات این نگاه بر فرهنگ نیز غیرقابل چشم پوشی است، از طرفی نوع سیاست هایی که توسط دولت های پنجم و ششم پیگیری شد، زمینه شکل گیری دولت هفتم را پی ریزی کرد که نوعی گذار فرهنگی در آن سال ها به شمار می رود.
آغاز دولت پنجم در سال 68 همراه بود با گفت و گوها در مورد قطعنامه 598 و تعیین میزان خسارت ها در جنگ ایران و عراق که به نوعی برخورد جدید در عرصه سیاسی با جهان غرب انجامید.
از طرفی بیشتر دولتمردان دولت های هاشمی رفسنجانی از تحصیل کردگان غرب بودند و وجه اشتراک آن ها با وجود این که از طیف های سیاسی مختلف به دولت راه پیدا کرده بودند، تفکر تکنوکراتی بود.
هاشمی رفسنجانی برای بازسازی ویرانی های جنگ تحمیلی به سمت اقتصاد باز و افزایش چشم گیر بودجه عمرانی در کشور حرکت کرد و از طرفی به جای پیگیری برنامه رشد اقتصادی کشور که در حال تدوین در مجلس خبرگان بود، به یک باره برنامه توسعه ای که توسط بانک جهانی تدوین شده بود را، در راس اقدامات کشور قرار داد.
اقتصاد باز، تفکرات تکنوکراتی، پیاده سازی برنامه های توسعه غربی و نیز امکاناتی که دولت به مدیران میان رده و بالارده اختصاص داد، سبب ایجاد نوعی قشر متوسط در جامعه و تغییر ذائقه مدیران در کشور شد.
مدیران در دولت پنجم از امکانات، نوع مسافرت ها و نوع خودروهای سواری برخوردار شدند که خبری از آن ها در سال های اولیه انقلاب اسلامی نبود و همین امر آن ها را از آن خوی انقلابی و جهادی که در سال های اولیه انقلاب اسلامی وجود داشت دور کرد.
از طرفی نوع سیاست های اقتصادی دولت و باز کردن اقتصاد سبب وجود قشر متوسطی در جامعه آن روز شد که پس از برطرف شدن نیازهای اقتصادی خود، به دنبال پیگیری نیازهای فرهنگی خود و محیط باز فرهنگی حرکت کرد تا به این وسیله فاصله خود را با قشر مرفه آن دوران کم کند.
مدیران تکنوکرات رفاه طلب و قشر متوسط به دنبال فضای فرهنگی باز همانند جهان غرب به عنوان لبه های قیچی در سال های ابتدایی دهه هفتاد، عمل کرده و تلاش کردند جامعه ایرانی را از فرهنگ جهادی و انقلابی جدا کرده و به سمت فرهنگ لذت محور غرب سوق بدهند.
در این میان غرب علاوه بر کمک به این حرکت از طریق ارائه برنامه های اقتصادی و اجتماعی به دولت از طریق نهادهای جهانی مانند سازمان ملل و بانک جهانی، با ارائه وام های کلان با سودهای کلان اقتصاد ایران و دخل و خرج دولت را نیز با ربا آلوده کرد تا این حرکت بیشتر سرعت گیرد.
از طرفی شروع گسترش استفاده از تلویوزیون های ماهواره ای پیش از اجرا شدن قانون منع استفاده از تجهیزات ماهواره ای در ابتدای دهه هفتاد، همراه با موج عجیب رونق شبکه های فارسی زبان، به یکباره نوع فرهنگ جدید را در بین خانواده های ایرانی تزریق کرد.
این عوامل همه و همه با بی توجهی دولت تکنوکرات سازندگی، به مسئله فرهنگ همراه بود و این دولت برنامه های فرهنگی و آموزشی را نیز حتی از دید سرمایه داری بررسی و نگاه می کرد.
رهبر معظم انقلاب به همین دلیل از سال های ابتدایی دهه هفتاد نسبت به موج حملات و تاثیرهای فرهنگ غرب به فرهنگ ایرانی شروع به هشدار دادن به دولت و نهادهای مختلف کشور کردند و در طول آن سال ها از واژه هایی مانند ناتو فرهنگی و شبیخون فرهنگی استفاده کردند و در دهه هشتاد نیز از واژه جنگ نرم برای اقدامات فرهنگی جهان غرب علیه انقلاب اسلامی استفاده کردند.
اگرچه تاثیرپذیری جامعه ایران به سبب غنای فرهنگی از این فرهنگ نسبت به سایر اهداف جهان غرب بسیار کمتر بود اما همین نوع نگاه و اقدامات دولت های پنجم و ششم زمینه را برای نوعی تحول فرهنگی در میان قشری از جامعه فراهم کرد که در سال های بعد تمام تلاش خود را برای رسیدن به راس قدرت و تاثیر بر فرهنگ اسلامی مردم انجام دادند.
نظر شما
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط مدیریت در وب سایت منتشر خواهد شد