مطلع الفجر-محمدرضا انیسی/ بر اساس آمارها، نقدینگی کشور در سال ۸۴، حدود ۶۸ هزار میلیارد بود، در سال ۹۲ بیش از ۴۰۰ هزار میلیارد تومان بود و الان نیز هزار و ۳۰۰ هزار میلیارد تومان است. در حالی که هنوز هم مشکل رکود پا بر جاست و به نظر می رسد مشکلات اقتصادی ناشی از آن در چند سال آینده شکلی جدی تر به خود بگیرد.
این گزارش روند افزایش نقدینگی در دولت گذشته و تداوم این روند را در دولت فعلی بررسی می کند، رشدی که نتوانسته رونق اقتصادی به بار بیاورد.
رشد نقدینگی، مشکل ساختاری اقتصاد ایران
بر اساس نظریه های اقتصادی، رشد نقدینگی سالانه باید متناسب با رشد اقتصادی کشور باشد. در اقتصاد ایران به طور متوسط در یک دهه اخیر، رشد اقتصادی ۵ درصد بوده، اما رشد نقدینگی بالای ۲۵ درصد است. در واقع آمارها نشان می دهد به طور متوسط در سال ۸۰ تا ۹۴ متوسط رشد نقدینگی حدود ۲۸ درصد به صورت سالانه است. اگر از سال ۱۳۳۸ هم نقدینگی را مورد بررسی قرار دهیم، شاهد همین وضعیت هستیم و رشد نقدینگی در اقتصاد ایران همواره ۲۵ درصد بوده است. از این رو رشد بی رویه نقدینگی را می توان یک مشکل ساختاری در اقتصاد ایران دانست.
به دلیل مشکلات ساختاری اقتصاد ایران و نبود تعادل ارزی، گرایش شدیدی به صادرات وجود دارد و رغبت به بخش تولید بسیار کم است. بدین ترتیب ایران سالانه بیش از ۴۲ هزار میلیارد تومان به خارجی ها یارانه پرداخت می کند.
کلید روحانی کجاست؟
حسن روحانی در انتخابات سال ۹۲ با اشاره به مشکلات اقتصادی ناشی از ناکارآمدی دولت دهم، با نشان دادن کلیدی به مردم، قول داد با استفاده از آن گره از مشکلات مردم باز کند. ولی پس از گذشته چهار سال از عمر دولت اول و چند ماه از دولت دوم او، رکود دامن گیر اقتصاد است و این کلید، گرهی از کار مردم باز نکرده است.
وی در ۱۴ اسفند ۹۱ قبل از اعلام رسمی داوطلبی برای انتخابات ریاست جمهوری، با ارائه آمارهای رسمی از میزان افزایش قیمت‌ها در هشت سال گذشته، به مشکلات اقتصادی کشور اشاره کرد. او از کاهش قدرت خرید مردم، تورم افسارگسیخته و افزایش نقدینگی در کشور، ابراز نگرانی کرد.
روحانی در ۲۳ مهر ۹۱ در دومین همایش تخصصی برند برتر تصریح کرد: «می‌گوییم امروز دشمن به ما فشار آورده و یا باید اقتصاد مقاومتی داشته باشیم؛ این حرف کاملاً درست است، دشمن به ما فشار آورد، ولی آیا خودمان به ملتمان فشار نیاوردیم؟ گفتیم درآمد ارزی با توطئه دشمن کم شد، اما نقدینگی را هم دشمن بالا برد؟ اینکه بازار قیمت ارز آشفته است یک طرف عرضه ارز و درآمد ارزی است، اما طرف دیگر افزایش ریال در بازار و نقدینگی زیاد است، معتقدم ما می‌توانستیم جلوی توطئه دشمن را بگیریم.»
رئیس جمهور در ابتدای شروع به کار دولت یازدهم نیز از رشد نقدینگی انتقاد کرد و گفت: “تمام تلاش دولت مهار رشد تورم و مهار رشد منفی است که برای این منظور دولت در سال جاری یعنی شش ماه امسال اهدافی را مد نظر قرار داده و اولین هدف این است که جلوی رشد تورم را بگیریم؛ دوم با کنترل نقدینگی و عوامل دیگر این رشد را در تورم کاهش دهیم.”
عملکرد دولت در مهار نقدینگی
افزایش نقدینگی به صورت طبیعی با افزایش تورم همراه است. ولی در سال های اخیر، دولت برای جلوگیری از رشد تورم، این حجم نقدینگی را از بخش تولید دریغ کرد. آمار واحد های تولیدی این موضوع را تأیید می‌کند. تعطیلی برندهای مشهور و قدیمی ایرانی که بالای ۵۰ سال قدمت داشته اند، از جمله ارج، آزمایش، پارس الکتریک، پلی‌اکریل اصفهان، کاشی ایرانا، ماشین‌سازی تبریز، ایستک، دوچرخه‌سازی ایساک، قند ورامین، روغن‌نباتی‌قو، ایران چوب، ۱۷ کارخانه کاشی و سرامیک، فولاد سهند، زاگرس خودرو، فولاد سبزوار و ده‌ها کارگاه و کارخانه بزرگ و کوچک دیگر رخ داده است. بنابراین با فرض بهبود وضعیت نقدینگی این پول ها کجا رفته تولید نیز وضعیت نابسامانی دارد.
در این شرایط این حجم نقدینگی همانند آب انباشته پشت یک سد یا انرژی یک فنر فشرده شده، می تواند به صورت ناگهانی آزاد شود و اثرات مخربی در اقتصاد بر جای بگذارد. هم اکنون بخش های مختلف اقتصاد کشور دچار رکود است و روی کار آمدن دولت دوازدهم هم اثری بر آن نداشت. در واقع کابینه ای که دولت دوازدهم را تشکیل می دهد، دنباله رو سیاست های دولت قبل است و تفاوتی در دیدگاه ها و سیاست های آن دیده نمی شود. از این رو نباید از این دولت توقع کاری شگرف و اقدامی خارق العاده داشت. تنها می توان امیدوار بود دولت شعارهای قدیمی خود در مورد مهار نقدینگی را از این به بعد رعایت کند و با هدایت درست پول های سرگردان در اقتصاد، تولید را رونق بخشد.
نظر شما
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط مدیریت در وب سایت منتشر خواهد شد