سرویس: تازه های خبرکد خبر: 3672|13:27 - 1391/10/24
نسخه چاپی

قشم جزیره ای بی نظیر

قِشمجزیره‌ای در خلیج فارس و در استان هرمزگان ایران است.این جزیره در دوران ساسانیانابرکاواننام داشته‌است.

جغرافیای سیاسی

در سال ۱۳۸۵ این شهرستان به سه بخش مرکزی و بخش شهاب و بخش هرمز ۷ دهستان تقسیم شده بود. طبق آخرین تقسیمات کشوری امروزه شهرستان قشم ۶۴ شهر و روستا دارد که مهم‌ترین آنها عبارت‌اند از: ۱ – تولا(قشم) ۲ – دفاری ۳ – حمیری ۴ – جزیره لارک (جزء جزیره قشم) ۵ – درگهان (در سال ۸۵ تبدیل به شهر شده‌است) ۶ – هلر ۷ – گیاهدان ۹ – رمچاه ۱۰ – جی‌جیان ۱۲ – باغ بالا ۱۳ – توریان ۱۴ – تُم‌سنتی ۱۵ – زینبی ۱۶ – پی‌پشت ۱۷ – کوشه قشم ۱۸ – کاروان(قشم) ۱۹ – گربدان ۲۰ – زیرانک ۲۱ – کردوا ۲۲ – مسدوم ۲۳ – خالدین ۲۴ – مسن ۲۵ – شیب دراز ۲۶ – دیرستان ۲۷ – برکه خلف ۲۸ – جزیره هنگام شامل روستاهای هنگام(هنگام جدید) ۲۹ – هنگام قدیم ۳۰ – هنگام غیل (جزیره هنگام جزء جزیره قشم) ۳۱ – ریگو ۳۲ – بند حاج علی ۳۳ – قندیل ۳۴ – نخل گل ۳۵ – لافت ۳۶ – طبل(روستا) ۳۷ – ملکی ۳۸ – هفت رنگو ۳۹ – سلخ ۴۰ – گمبران ۴۱ – سهیلی ۴۲ – تنبان ۴۳ – گورزین ۴۴ – دهخدا(روستا) (خور خران) ۴۵ – گوران(قشم) ۴۶ – نقاشه ۴۷ – دوربنی ۴۸ – بندردولاب ۴۷ – گوری(روستا) ۵۰ – مرادی ۵۱ – درکو ۵۲ – دوستکو ۵۳ – کانی(روستا) ۵۴ – چاهو شرقی ۵۵ – تمکز ۵۶ – کنار سیاه(قشم) ۵۷ – چاهوغربی ۵۸ – سرریگ ۵۹ – باسعیدو ۶۰ – رمکان (سوزا، هرمز و قشم حوزه شهری‌اند و در سال ۸۵ بندر درگهان به حوزه شهری اضافه شد.)   شهر قشم در شرقی‌ترین نقطه جزیره واقع شده‌است و به رغم آنکه این شهر نسبت به کل جزیره مرکزیت هندسی ندارد، اما به علت موقعیت مهم استراتژیک آن (دید گسترده به جنوب، شمال و شرق، دید به تنگه هرمز، نزدیکی به بندرعباس و…) از قدیم واجد اهمیّت بوده و عمده‌ترین سکونتگاه جزیره محسوب می‌شده‌است. انتخاب شهر قشم به عنوان پایگاه اصلی توسعه منطقه آزاد تجاری-صنعتی قشم نیز بر اهمیت این شهر افزوده‌است

بنادر مهم صیادی و تجاری

  به دلیل بازار پر رونق و ورود کالا های بسیار مهم از کشور های حاشیه خلیج فارس به این جزیره ، وجود بنادر مهم و همچنین بنادر اختصاصی بسیار مهم می باشند . چنان که در قدیم بنادر صیادی و بنادر تجاری در کنار یک دیگر قرار داشته ولی اکنون به دلیل رونق اقتصادی بنادر به صورت اختصاصی و ویژه امور خدمات به کشتی های تجاری و صیادان را انجام میدهند . بنادر مهم و صیادی شهرستان قشم به تر تیب زیر می باشند . ۱ – بهمن ۲ – شهید ذاکری ۳ – سلخ ۴ – مسن ۵ – سوزا ۶ – کاوه ۷ – لافت ۸ – درگهان ۹ – باسعیدو ۱۰ – فجر ۱۱ – شرکت نفت ۱۲ – رمچاه ۱۳ – کندالو ۱۴ – طبل ۱۵ – هنگام  

جزایر

  جزایر زیر مجموعه قشم: ۱- جزیره هنگام ۲- جزیره هرمز ۳- جزیره لارک عمده فعالیت صورت گرفته دراین جزایر صیادی بوده است. به تازگی طبیعت بکر و ساحل زلال این جزایر مورد توجه گردشگران قرار گرفته است، که در این میان جزیره هنگام به خاطر نزدیکی به جزیره قشم و زیستگاه دلفینها، آهو ها (جبیرها) و تنها پارک کروکودیل ایران بیشتر از جذب گردشگر می نماید.

جغرافیای انسانی

  ترکیب جمعیتی (طبق سرشماری آبان‌ماه سال ۱۳۸۵):  
  • جمعیت کل جزیره قشم: ۹۸٫۸۲۹ نفر
  • عده مردان جزیره: ۴۹٫۷۴۲ نفر
  • عده زنان جزیره: ۴۹٫۰۸۷ نفر
  • عده کودکان زیر یک‌سال: ۲٫۲۶۸ نفر
  • عده کودکان زیر پنج سال: ۱۱٫۸۰۰ نفر
 مهاجرت:علاوه بر جمعیت بومی و ساکن، جزیره قشم دارای جمعیت غیربومی و مهاجر بسیاری است که به‌طور عمده در بخش‌های تجارت، بازرگانی، صنایع و معادن، ادارات و دوایر دولتی و ارگان‌ها، بانک‌ها، تشکیلات سازمان منطقه آزاد قشم و دیگر بخش‌های خدماتی به فعالیت اشتغال دارند. ضمن آنکه شمار قابل توجهی گردشگر نیز – همواره به‌ویژه در فصل‌های پاییز و زمستان و تعطیلات نوروزی – وارد جزیره می‌شوند.  زبان و گویش:زبان اصلی مردم قشم، مانند تمام مردم ساکن بنادر و سواحل جنوب کشور و دیگر جزایر، فارسی است ولی با گویش بندری صحبت می کنند که برای همه مردم و مسافرانی که به جزیره مسافرت می‌کنند قابل درک و فهم است. لهجهٔ محلی و متداول مردم قشم در شهرها و روستاهای آن تقریباً یکسان است .به‌طور کلی باید گفت زبان محلی قشمی، آمیخته‌ای از بان‌های عربی، فارسی، بندری، هندی و انگلیسی است. دین و مذهب:اکثریت مردم شهرستان قشم مسلمان و پیرو مذهب تسنن شافعی و اقلیت نیز تشیع (اثنی‌عشری)اند.در اصل مردم جزیره قشم کاملا پیرو مذهب تسنن شافعی هستند

جغرافیای طبیعی

  خلیج فارس با مساحت ۲۲۵۰۰۰ کیلومترمربع، عرض‌های متفاوت دارد. کمترین عرض آن ۱۸۰ کیلومتر و بیشترین عرض آن ۳۰۰ کیلومتر است. طول خلیج فارس از دهانه اروندرود تا تنگه هرمز ۹۰۰ کیلومتر است. عمق آب‌های خلیج فارس به‌طور متوسط در شرق بین ۵۰ تا ۸۰ متر و در غرب حدود ۱۰ تا ۳۰ متر است. ژرف‌ترین نقطه خلیج فارس گودالی است به عمق ۹۳ متر که در ۱۵ کیلومتری جنوب جزیره تنب بزرگ واقع شده‌است. خلیج فارس از مراکز مهم صید ماهی و مروارید است و در کف آن توده‌های وسیع مرجانی دیده می‌شود. به علت ادامه طبقات نفت‌خیز زاگرس به سمت جنوب، در لایه‌های زیرین خلیج فارس منابع مهم نفت و گاز وجود دارد که بخش بزرگی از آن به بهره‌برداری رسیده‌است. به علت پهنای کم تنگه هرمز، جزر و مد خلیج فارس همیشه اندکی عقب‌تر از جزر و مد دریاهای آزاد صورت می‌گیرد.  تنگه هرمزیکی از مهم‌ترین راه‌های آبی جهان است. این تنگه، ارتباط ۹۰۰ کیلومتر راه آبی جنوب کشور را به آب‌های آزاد جهان‌- از طریق دریای عمان‌- میسر می‌سازد. تنگه هرمز نزدیک به ۵۵ کیلومتر عرض دارد و عمیق‌ترین نقطه آن (در شمال جزیره مسندام) ۱۸۲ متر است.  موقعیت جغرافیایی قشماین جزیره از شمال به شهر بندرعباس، مرکز بخش خمیر و قسمتی از شهرستان بندر لنگه، از شمال‌شرقی به جزیرهٔ هرمز، از شرق به جزیرهٔ لارک، از جنوب به جزیرهٔ هنگام و از جنوب غربی به جزایر تنب بزرگ و کوچک و بوموسی محدود می‌گردد. فاصله جزیرهٔ قشم (از بندر قشم) تا بندرعباس ۸/۱۰ مایل (۲۰ کیلومتر)، تا بندر هرمز ۷۲/۹ مایل (۱۸ کیلومتر)، جزیره لارک (تا مرکز دهستان لارک) ۸۵/۴ مایل (۹ کیلومتر)، تا جزیره بوموسی ۰۱/۸۸ مایل (۱۶۳ کیلومتر) و جزیره تنب بزرگ ۵۵/۶۱ مایل (۱۱۴ کیلومتر) است.  مساحت جزیره  مساحت جزیره ۱۴۹۱ کیلومترمربع، حدود ۵/۲ برابر دومین جزیره بزرگ خلیج فارس یعنی بحرین است. طول جزیره از بندر قشم، تا بندر باسعیدو در انتهای جزیره را در منابع مختلف بین ۱۰۰ تا ۱۳۰ کیلومتر تخمین زده‌اند و بیشتر روی طول ۱۱۵ و ۱۲۰ کیلومتر تکیه شده‌است. در گزارش توجیهی اجرای قانون تعاریف، طول سراسری جزیرهٔ قشم را ۱۲۰ کیلومتر ذکر کرده‌اند. عرض جزیره، در نقاط مختلف متفاوت بوده و به‌طور متوسط دارای سه عرض: کم (بین طبل و سلخ)، زیاد (بین لافت کهنه و شیب دراز) و متوسط (در منطقه اسکان) است. با این وجود، عرض متوسط جزیره قشم را ۱۱ کیلومتر می‌توان محسوب داشت.  

زمین‌شناسی قشم

  • تاریخچه زمین‌شناسی و تکتونیک منطقه: بخش شمالی خلیج فارس قسمتی از بخش جنوب شرقی زون ساختاری زاگرس را تشکیل می‌دهد که با روند کمربند چین‌خورده – راندگی شمال غربی – جنوب شرقی در اثر آخرین فاز کوه‌زایی آلپین در پلیو – پلیئستوسن چین‌خورده و دگرریخت شده‌است. سازندهای زمین‌شناسی این کمربند ممکن است محدوده سنی دیرینه‌زیستی پیشین تا ترشیری داشته باشند و شامل دیاپیرهای منسوب به پالئوزوئیک پیشین به نام سری هرمز بوده که تا عهد حاضر به طرف سازندهای بالایی و تا روی زمین فعال بوده‌اند. بر اساس نظر اکثریت زمین‌شناسان این منطقه از نظر تکتونیکی از زمان ترشیری پسین به عنوان ناحیه فعال تکتونیکی بخش جنوبی پیشانی دیگر ریختی یا کمربند همگرایی (بین‌النهرین و حوزه خلیج فارس) و همچنین حاشیه‌های صفحه فشارشی و برخوردی قاره ایران – عربی، فعال بوده‌است.  گنبد نمکی نمکدان  کوه نمکی – کوه نمکدان – در قسمت جنوب غربی جزیره، ویژگی عمده مجموعه کوهستانی غربی را تشکیل می‌دهد. این کوه که به شکل مخروط است تا ارتفاع ۳۹۷ متر (قلهٔ کوه نمکدان) می‌رسد. ساختار نمکی این کوه از انباشته شدن صخره‌های آذرین با رسوبات تشکیل شده‌است. کوه گنبد نمکی، با بقایای معادن نمک باستانی و چشمه‌های آب شور، به خودی خود یک ”اثر تاریخی طبیعی دیدنی“ با امکانات آموزشی و تفریحی را به وجود آورده‌است.  دره ستارگان    روستای برکه خلف در فاصله پنج کیلومتری از ساحل جنوبی جزیره قرار گرفته‌است. در شمال این روستا یکی از زیباترین جلوه‌های فرسایش در جزیره قابل مشاهده‌است. اهالی منطقه به این روستا استاره کفته (گاهی هم استار افتیده) می‌گویند. اما، نام دره ستاره‌ها برای این پدیده کم‌نظیر زمین‌شناسی جاافتاده‌است.   به دلیل شکل ویژه این دره و انواع حجم‌ها و پدیده‌های فرسایش موجود در آن وزش بادهای تند و گردش هوا در لابه‌لای ستون‌ها و حفره‌های موجود در دره تولید صدا می‌کند و به دلیل این صداها است که اهالی معتقدند با تاریک شدن هوا این دره محل آمد و شد ارواح و اجنه‌است و بنابراین از ورود به آب در شب خودداری می‌کنند.   دره ستاره‌ها در واقع یک ناحیه فرسایش یافته توسط آب‌های سطحی، رگبارهای فصلی و تندبادها است. فلات اولیه که هنوز در بخش شمالی به‌صورت کم و بیش دست نخورده باقی مانده، در ارتفاع بین ۷ تا ۱۵ متری از کف دره قرار دارد و جنس آن ماسه سنگ با سیمان آهکی سست و پر از پوسته‌های فسیلی است. مخروط‌های نوک‌تیز، ستون‌نها و ستونک‌های فرسایشی، آرک‌ها و تیغه‌ها و دیواره‌های نواری از جمله بخش‌هایی هستند که در این دره مشاهده می‌شوند.   به دلیل سست بودن جنس لایه‌ها، می‌توان انتظار داشت که پس از هر بارندگی شدید (که به ندرت اتفاق می‌افتد) تغییرات محسوسی در مورفولوژی دره صورت پذیرد.لرزه خیزی قشم  در ساعت ۱۲ و ۳۴ دقیقه و ۲۵ ثانیه روز سه‌شنبه ۲۱ تیرماه ۱۳۸۴ زمین‌لرزه‌ای به بزرگی ۶/۴ در استان هرمزگان رویداد که در مناطقی از استان از جمله جزیره قشم احساس شد. کانون این زمین‌لرزه در مختصات ۰۷/۲۷ درجه عرض شمالی و ۹۱/۵۵ درجه طول شرقی، در حوالی گچین در غرب بندرعباس و در فاصله ۱۹ کیلومتری بندر درگهان (در جزیره قشم) اعلام شد. تنها پس‌لرزه ثبت شده این زمین‌لرزه که امکان ثبت و تعیین محل آن وجود داشته، در ساعت ۱۶ و ۱۱ دقیقه همان روز و به بزرگی ۸/۲ روی داده‌است.

سواحل

  جزیره قشم با وسعتی نزدیک به ۱۵۰۰ کیلومترمربع، بیشترین سواحل و کرانه‌ها را در بین جزایر خلیج فارس به خود اختصاص می‌دهد. سواحل زیتون، سیمین، جزایر ناز، سوزا، مسن، شیب‌دراز، سلخ و دوستکو از دیدنی‌ترین سواحل جزیره قشم محسوب می‌شوند. از ویژگی‌های ساحل شناختی این جزیره، تنوع سواحل صخره‌ای، ماسه‌ای و گلی آن است که چنین خصوصیتی به‌طور یک جا در کمتر جزیره‌ای یافت می‌شود. سواحل شنی و ماسه‌ای نقره‌فام و سیمین براق نیز از دیگر انواع سواحل در جزیره قشم محسوب می‌شوند. ساحل صخره‌ای زیتون، ساحل شنی سیمین و سواحل گلی لافت و جنگل‌های حرا تنوع سواحل قشم را نشان می‌دهند. ساحل صخره‌ای ریگو معروف به ساحل لاک‌پشت‌ها نیز از دیگر سواحل زیبای جزیره قشم است که لاک‌پشت‌ها در آنجا برای نفس‌گیری و تغذیه به روی آب می‌آیند. سواحل زیبای جزیره هنگام در دو کیلومتری خط ساحلی جنوب جزیره قشم زیستگاه دلفینهای باهوش و بازیگوش است که این مسئله موجب جذب گردشگران علاقمند به قشم و جزیره هنگام شده است. گردشگران علاوه بر ساحل زیبای بین هنگام و قشم از طبیعت رویایی داخل جزیره هنگام و تنها مزرعه پرورش تمساح کشور نیز دیدن می کنند.

آب و هوا

قشم در گروه سرزمین‌های گرم و خشک قرار می‌گیرد و این در حالی است که رطوبت نسبی هوا در قشم بالاست. فشار هوا در قشم بین ۱۰۱۵ تا ۱۰۱۸ میلی‌بار جیوه‌است که در تابستان به دلیل گرمای زیاد، فشار هوا به کمتر از ۱۰۰۰ میلی‌بار می‌رسد. دمای متوسط سالیانه جزیره قشم حدود ۲۶ درجه سانتی‌گراد، با متوسط حداکثر و حداقل دمای روزانه به ترتیب ۳۳ و ۱۸ درجه سانتی‌گراد است. اختلاف درجه حرارت فصلی این جزیره بسیار زیاد است. گرم‌ترین زمان‌ها ۱۰ تیر تا ۱۰ شهریور و سردترین ماه‌ها دی و بهمن است. در جزیره قشم حداکثر و حداقل دمای مطلق ۴۶ و صفر درجه سانتی‌گراد به ثبت رسیده‌است.

چشمه‌های جزیره قشم

چشمه‌های جزیره قشم، که به‌طور پراکنده در جای جای جزیره وجود دارند، فاقد آب شیرین بوده و عمدتاً شور هستند. برخی از این چشمه‌های عبارت‌اند از:چشمه کارگهچشمه معدنی سولفوره و شور کارگه در میانه و هسته مرکزی ساختار تاقدیسی مجاور بندر ماهیگیری سلخ (میدان گاز طبیعی سلخ، معروف به برهوت) واقع شده‌است. آب این چشمه (چند لیتر در ثاینه) پس از نهشته شدن بخشی از مواد معدنی سیاهرنگ همراه در محل تظاهر، موجب تغذیه بیشتر آب شور در آبرهه موجود این محل بوده و در اطراف و بستر آبراهه اخیر نیز رسوبات فراوان نمک گذاشته می‌شود.ـ چشمه گوری:رسوبات واحد گوری دارای ضخامت حدود یکصدمتر، پوشاننده نهشته‌های انیدریت و نمک‌های مربوط به سازند گچساران است که با توجه به دانسته‌ها، ستبرای حدود ۱۴۰۰ متر دارد.چشمه‌های دامنه کوه نمکدانپهنه‌های پوشیده از رسوب نمک در کوه نمکدان دارای توده‌های بسیار بزرگ و گسترده نمک با کمیت بالا با کیفیت و خلوص نسبتاً مناسب است و از نظر اقتصادی در تأمین نمک خوراکی، نمک طبی و حتی تأمین بخشی از مشتقات موردنیاز در ترکیباتی از پتروشیمی اهمیت دارد.

پوشش گیاهی قشم

اولین و مهم‌ترین جامعه گیاهی جزیره در جنگل‌های حرا مشاهده می‌شود که گونه‌ای از مانگروها به نام Avicennia marina (به نام ابوعلی سینا، دانشمند پرآوازه ایران) است و گستره‌ای بیش از ۲۰۰۰ کیلومتر مربع از مساحت جزیره را به خود اختصاص داده‌اند. گیاهان قشم خشکی پسند و حرارت‌خواه بوده و نیاز به رطوبت زیاد در تابستان دارند و بیشتر به شکل درختچه‌های نیم‌بیابانی کوتاه قد قابل مشاهده هستند.

حیات جانوری

در آب‌ها و خشکی‌های جهان سه سیستم حیاتی از نظر تنوع زیستی از بیشترین تنوع جانوری و گیاهی برخوردارند. این سه اکوسیستم عبارت‌اند از جزایر مرجانی، جنگل‌های حرا و جنگل‌های بارانی. در جزیره قشم و آب‌های پیرامونی آن دو اکوسیستم‌های اول و دوم حضور دارند گونه‌های شناسایی شده پستانداران قشم عبارت‌اند از ۴ گونه خفاش که یک نوع آن خفاش میوه‌خوار است، خفاش میوه‌خوار بزرگ‌ترین خفاش کشور بوده و بیشتر از قشم گزارش شده‌است.جونده۴ گونه، یک نوع خارپشت، یک گونه خرگوش، یک گونه روباه و دو نوع نمسی و یک نوع جبیر یا غزال ایرانی نیز در قشم شناسایی شده‌است. خزندگان شناسایی شده قشم نیز بسیار متنوع هستند. سه نوع مار و ۱۷ گونه مارمولک و یک نوع دوزیست در قشم شناخته شده‌اند.مهره‌داران قشم:پرندگان از بیشترین تنوع برخوردارند. فهرست پرندگان شناسایی شده قشم تا سال گذشته ۹۸ گونه بود اما با شناسایی ۷۵ گونه پرنده دیگر، این فهرست در حال حاضر به ۱۷۳ نوع رسیده‌است. برخی از این پرندگان از جمله پرندگان نادر کشورمان هستند که شاهین کبود و حواصیل سبز از آن جمله‌اند. معدود آهوان باقی‌مانده قشم به دشت‌های بسیار زیبای فراز کوه‌ها پناه برده‌اند و آخرین روزهای پرخطر زندگی خود را در آنجام می‌گذرانند. نسل آهو در جزیره قشم به شدت در خطر انقراض است. از این جانواران بسیار زیبا و باارزش که در صورت حضور در جزیره، زیبایی خیره‌کننده‌ای به طبیعت آن می‌بخشد طی سال‌های گذشته هیچ‌گونه حفاظتی به عمل نیامده و با این ثروت‌های باارزش جزیره برخورد مناسبی صورت نگرفته‌است.دوزیستان و خزندگان جزیره قشم:با توجه به موقعیت جغرافیای جزیره قشم در خلیج فارس و به دلیل تنوع نواحی اکولوژیک آن و همچنین به دلیل وجود زیستگاه‌های متنوع نظیر: محیط تالابی جنگل حرا، پهنه‌های گلی، تپه ماهورهای متنوع، مناطق بیابانی، شنزارها، سواحل شنی، مناطق صخره‌ای، مزارع و باغ‌های کشاورزی و چمنزارهای فصلی – مطالعه مقدماتی اکولوژیک توزیع و پراکنش دوزیستان و خزندگان جزیره صورت پذیرفت.پرندگان قشمبارزترین پدیده طبیعی قشم گوناگونی پرندگان آن است. از میلیون‌ها سال پیش به این سو حدود چهارمیلیون پرنده مهاجر به‌طور منظم در فصل‌های مختلف سال، به خلیج فارس همانند یک زیستگاه ویژه، پناه می‌آورند. به‌طور کلی، در گشت و گذاری چند روزه در جزیره قشم به آسانی می‌توان تا ۱۰۰ گونه از پرندگان آن را مشاهده کرد. برخی از پرندگان جزیره قشم عبارت‌اند از: پلیکان پا خاکستری، باکلان، حواصیل خاکستری، اگرت کوچک، اگرت ساحلی، اگرت سفید، حواصیل شب، حواصیل هندی، کفچه نوک، فلامینگو ، عقاب ماهیگیر(جزیره قشم)، کرکس، جیرفتی، هوبره، سلیم خرچنگ‌خوار، صدف‌خوار، دیدومک، تله نوک پهن، کاکایی سر سیاه، کاکایی پشت سیاه، پرستو دریایی دودی، پرستو دریایی کاکلی کوچک، پرستو دریایی معمولی، پرستو دریایی کاکلی، سبز قبای هندی، زنبور خانگی کوچک، دم جنبانک ابلق، دم جنبانک کله زرد، میوه‌خور، بلبل خرما، سنگ چشم کله سرخ، سوسک چیفچاف، سوسک جنبان، سوک سرسیاه، طرقه بنفش، طرقه کوهی، چکچک بیابانی، شهدخور، زرد پر مزرعه، سهره خاکی .

نخستین ژئوپارک کشور در جزیره قشم

دشت‌ها، دره‌ها، سواحل و کوه‌های جزیره هم وضعیتی یگانه و کم‌نظیر از نظر پوشش گیاهی، حضور حیات وحش و وجود پدیده‌های نادر زمین‌شناسی دارند. در این بخش از جزیره علاوه بر گونه‌های گیاهی و جانوری زیبا، کمیاب و در خطر انقراض که در سطح ملی و همچنین جهانی از ارزش بسیاری برخوردارند، پدیده‌های زمین‌شناسی نادر و بی‌مانندی نیز وجود دارند که هریک به تنهایی جذابیت و زیبایی خاص دارند. مجسمه‌های طبیعی و نقش برجسته‌های پراکنده، چین‌خوردگی‌ها و کوه‌های شگفت‌آور، سطوح تخت و صفه‌ها در ارتفاعات، ستون‌های حاصل از عوامل فرسایش، برجستگی‌ها و فرورفتگی‌های به‌وجود آمده از هوازدگی، مخروط افکنه‌ها و قطعه‌های فروافتاده در پای ارتفاعات، کوهسرها و هیکل‌های که دست هنرمند طبیعت به تازیانه باد و باران پدید آورده، تندیس‌های اعجاب‌آوری که در شکل‌های مختلف همچون لاک‌پشت، سگ، مارمولک، اسب آبی و یا حتی چهره آدمی در حالت خشم و فریاد و … همه و همه بخش بزرگی از طبیعت مسحورکننده قشم هستند و از جاذبه‌های کم‌نظیر طبیعت‌گردی این جزیره به‌شمار می‌روند. در سواحل جنوبی بخش غربی جزیره از بندر ماهیگیری سلخ تا روستای کانی – یعنی در فاصله سی‌کیلومتر از ساحل جزیره – روستا، مزرعه و هیچ نوع تمرکز و تجمع انسانی وجود ندارد. در بخش غربی جزیره حضور انسان و فعالیت‌های دامداری و کشاورزی از زمان‌های قدیم بسیار ناچیز بوده‌است و در حال حاضر نیز قابل توتجه نیست. در این بخش از جزیره پدیده‌هایی وجود دارند همچون: جنگل‌های حرا، گنبد نمک، غارهای نمک، چشمه‌های آب معدنی، تنگه چاهکو ، تنگ عالی، بام قشم، دره تندیس‌ها، کلات کشتاران و ده‌ها تخته سنگ و صخره با شکل‌های عجیب و غریب.

جغرافیای اقتصادی

دامپروریجزیره قشم تا حدودی توان بالقوه برای دامپروری را دارد و هم اکنون دامپروری به روش سنتی در جزیره انجام می‌گیرد . نزدیک به ۲۰۰۰ راس بز از نژادهای مخصوص تالی، جزیرتی، پاکستانی و هم چنین حدود ۳۰۰۰ راس گوسفند و گاو گوساله و چند هزار ماکیان در جزیره وجود دارد. منابع تغذیه دام‌ها بیشتر از سرشاخه‌ها و برگ درختان حرا است. مردم جزیره نوعی غذا به نام «فخاره» برای دام‌های خود درست می‌کنند . بیشتر دام‌ها در این جزیره در دشت مرکزی (یعنی توریان، رمکان، گربه دان و کاروان) هستند شتر یا سفینه صحرا در گذشته از اهمیت خاصی برخوردار بوده که انطباق بیشتری با محیط جزیره داشته‌است و برای حمل و نقل وهم چنین شیر و گوشت نگهداری می‌شده‌است. شترداری بیشتر در روستای طبل، جی جیان، سهیلی و سلخ رایج است. تعداد شترها در این جزیره افزون بر ۳۰۰۰ نفر است. اولین و تنها مزرعه پرورش کروکودیل کشور به نام پارک و مزرعه کروکودیل نوپک در جزیره هنگام از توابع شهرستان قشم به تولید و تکثیر کروکودیل مشغول است. این مزرعه علاوه بر تولید گوشت و پوست امکان بازدید گردشگران علاقمند را در محلی دیدنی و زیبا فراهم آورده است.کشاورزیدر جزیره قشم به دلیل کمی بارندگی و نبود آب شیرین کافی، کشاورزی بسیار محدود است و بیشتر به صورت دیم صورت می‌گیرد و کشت غلات دیم نیز به دلیل یکنواختی بارندگی دستخوش نوسان زیاد می‌شود. به این ترتیب، تولید کشاورزی قشم را می‌توان ناچیز دانست. نواحی کشت آبی در دشت توریان و نواحی زراعت دیم در روستای طبل، گوران، سهیلی، گورزین، ملکی، لافت و گیاهدان واقع اند که نیمی از نخلستان‌های جزیره را در خود جای داده‌اند.معادندر جزیره قشم معادن گوناگونی از قبیل نمک، خاک سرخ، گاز سنگ آهن و … وجود دارد که به ویژه در گذشته سبب رونق تجاری این جزیره بوده‌است و قسمتی از مشاغل جزیره نشینان را تامین می‌ کرده‌است معدن سنگ لاشه تلمبر واقع در ۱۰ کیلومتری باختر بندر قشم با تولید سالانه ۳۵ هزار تن و معدن سنگ لاشه قشم واقع در ۱۴ کیلومتری جنوب غربی شهر قشم با تولید سالانه ۲۷۰۰ تن از مهم‌ترین معدن‌های قشم به شمار می‌روند. از جمله معادن عمده جزیره قشم، نمکدان است که به صورت تپه نمکی مدور (مخروطی) و به قطر قاعده ۷ کیلومتر در ارتفاع ۲۳۷ متر از سطح دریا قرار دارد. این منبع دارای بهترین نمک است که ذخائر آن ۴۲۰ هزار تن برآورد شده‌است. گاز جزیره قشم در سنوات گذشته برای اولین بار به وسیله شرکت ایران و انگلیس کشف و حفر شد به طوری که در منطقه کارگه سه چاه نفت زده‌اند که عمق یکی از آنها تا ۳۰۰۰ متر می‌رسد اما سر چاه‌ها را بسته‌اند.پالایشگاه گاز «گَوَرزین»که از پنج حلقه چاه تغذیه می‌کند پس از پالایش به وسیله لوله‌های ۱۲ اینچی از لافت کهنه به بندر پل و در مجموع پس از طی ۷۰ کیلومتر به نیروگاه بندر عباس می‌رسد تا انرژی گازی را به الکتریسیته تبدیل نماید. قدرت تصفیه و حمل گاز طبیعی به نیروگاه حرارتی بندرعباس در صورت امکان روزانه یکصد میلیون فوت مکعب است و این لوله‌ها در ژرفای ۳۳ متری دریا قرار گرفته‌اند.  

جغرافیای انسانی

ترکیب جمعیتی (طبق سرشماری آبان‌ماه سال ۱۳۸۵):
  • جمعیت کل جزیره قشم: ۹۸٫۸۲۹ نفر
  • عده مردان جزیره: ۴۹٫۷۴۲ نفر
  • عده زنان جزیره: ۴۹٫۰۸۷ نفر
  • عده کودکان زیر یک‌سال: ۲٫۲۶۸ نفر
  • عده کودکان زیر پنج سال: ۱۱٫۸۰۰ نفر
مهاجرت:علاوه بر جمعیت بومی و ساکن، جزیره قشم دارای جمعیت غیربومی و مهاجر بسیاری است که به‌طور عمده در بخش‌های تجارت، بازرگانی، صنایع و معادن، ادارات و دوایر دولتی و ارگان‌ها، بانک‌ها، تشکیلات سازمان منطقه آزاد قشم و دیگر بخش‌های خدماتی به فعالیت اشتغال دارند. ضمن آنکه شمار قابل توجهی گردشگر نیز – همواره به‌ویژه در فصل‌های پاییز و زمستان و تعطیلات نوروزی – وارد جزیره می‌شوند.زبان و گویش:زبان اصلی مردم قشم، مانند تمام مردم ساکن بنادر و سواحل جنوب کشور و دیگر جزایر، فارسی است ولی با گویش بندری صحبت می کنند که برای همه مردم و مسافرانی که به جزیره مسافرت می‌کنند قابل درک و فهم است. لهجهٔ محلی و متداول مردم قشم در شهرها و روستاهای آن تقریباً یکسان است .به‌طور کلی باید گفت زبان محلی قشمی، آمیخته‌ای از بان‌های عربی، فارسی، بندری، هندی و انگلیسی است.دین و مذهب:اکثریت مردم شهرستان قشم مسلمان و پیرو مذهب تسنن شافعی و اقلیت نیز تشیع (اثنی‌عشری)اند.در اصل مردم جزیره قشم کاملا پیرو مذهب تسنن شافعی هستندمقاله خراسان نیوز درباره جزیره قشم :جزیره قشمبزرگ ترین جزیره خلیج فارس است که طبیعتی شگفت انگیز و پیچیده دارد. دوستداران طبیعت؛ جاذبه های طبیعی این جزیره را عجایب هفتگانه می‌خوانند و عقیده دارند در پهنه ای ۱۴۰۰ کیلومتر مربعی، وجود چنین طبیعتی تنها با واژه “بی نظیر” قابل توصیف است. جزیره قشم علاوه بر برخورداری از ویژگی های طبیعی، موقعیت خاص استراتژیک در صحنه سیاست دارد. بنا بر مشاهدات آنوبانینی شهر قشم و اطراف آن که دارای اماکن قدیمی‌و بقایای قلاع است، حکایت از دوران شهرنشینی و تمدن در ایام گذشته این شهر بندری دارد.غار نمکدر فاصله ۹۰کیلومتری شهر قشم و در بخش انتهایی جنوب غربی جزیره ( تقریبا به موازات ساحل جنوبی)، کوه گنبدی شکلی به ارتفاع ۲۳۷ متر از سطح دریا غار نمک قرار دارد. وجود رگه های سفید نمک بر بدنه این کوه، منظره ای جالب و دیدنی را از دور نمایان می‌سازد . دهانه غار نمک از جاده همجوار ساحل دریا حدود ۲ کیلومتر فاصله دارد که توصیه می‌شود این فاصله را با پای پیاده طی کرد. درون غار نمک به ویژه اعماق آن، تاریک است و برای مشاهده استالاکتیت های بلورین نمک، به چراغ قوه پرنور نیاز است. سقف غار نمک را قندیل های مرمرین و بلورین در شکل های مختلف پوشش داده و منظره ای بدیع به وجود آورده اند. تنفس در داخل غار نمک قشم، می‌تواند به بهبود بیماران مبتلا به آسم و ناراحتی های تنفسی کمک کند. ارزش دیدن مسیر غار نمک و محیط اطراف آن همراه با تسهیلات جهانگردی، به حدی است که بخش اعظم نیاز ایرانیان و خارجیان شیفته به دیدار از مناطق دیدنی منحصر به فرد کره زمین را برآورده می‌کند.انجیر معابد یا درخت سبزاز رستنی های شگفت انگیز مناطق حاره، مخصوصا جزایر خلیج فارس، درخت همیشه سبز،درخت لور(معروف بهانجیر معابد) است که تاجی بزرگ با ریشه های هوایی دارد. میوه نارنجی رنگ درخت لور، مطبوع و خوراکی است. یکی از زیباترین درخت های لور در تم سینتی (منطقه توریان) قرار دارد و در نزدیکی آن، بقعه ای دیدنی با طرح معماری کهن به نام«زیارت پیر»قرار دارد.حیات وحش دریاییبه طور کلی ۱۱ گونه خرچنگ از ۳ خانواده در جزیره قشم وجود دارد. آب های جزیره قشم از انواع ماهی غنی است. در آب های جزیره های قشم، هنگام و لارک و هم چنین در تنگه خوران و شرق لافت لاک پشت سبز دیده می‌شود.ساحل شنی در شرق کانی و در قسمت جنوب شرقی، مکان دلخواه برای لاک پشت های دریایی است.«دلفین بینی بطری»نیز از عمده پستانداران این منطقه است.غار خربز (خربس Xarbez)به فاصله ۱۲ کیلومتری قشم در کنار جاده جنوبی،«غار خربس»بر سینه کوهی مشرف به دریا و دشت میانکاسه قرار دارد.غار خربس از غارهای دریایی است که در اثر گرداب و تخلیه ماسه ها، از حفره سنگ ها به وجود آمده است، اما در دوره های پیش از اسلام با افزایش وسعت غار خربس در بخش های تالار میانی و دهلیزهای انشعابی، به احتمال زیاد مردم از آن به عنوان پناهگاه و یا نیایش گاه استفاده می‌کرده اند.دره ستاره هادره ستاره های قشم که بومی‌های منطقه به آن«ستاره افتاده»یا«استاره کفته»نیز می‌گویند، در روستای برکه خلف و در جزیره پهناور قشم قرار دارد. روستای«برکه خلف»در ۱۵ کیلومتری شهر قشم و در جاده کناره جنوبی جزیره قرار گرفته است. برخی اهالی معتقدند با تاریک شدن هوا، این دره محل آمد و شد ارواح و اجنه است ولی این دره ها و شکل های زیبای آن، در اثر باران های فصلی و فرسایش خاک به وجود آمده اند. راه دسترسی به روستای برکه خلف آسفالته است و از روستا تا ابتدای دره ستاره ها، جاده خاکی به طول حدود ۵۰۰ متر و با شرایطی مناسب برای تردد خودروها مهیا شده است. مردم بر این باورند این دره محل برخورد ستاره ای از آسمان بوده یا به عبارت دیگر ستاره ای از آسمان بر زمین افتاده و دره ستاره ها را شکل داده است.چاه های تل آب یا طلادر ۷۶ کیلومتری شهر قشم و در ۳۰ کیلومتری شمال فرودگاه بین المللی قشم، چاه های طلا قرار دارد. در روستای لافت، پیش از همه، بادگیرهای منازل روستایی، چشم مشتاقان دیدار از قشم را به خود جلب می‌کند. پس از آن به محض ورود به لافت و در جوار قلعه نادری، حلقه های چاه آب متعدد در داخل گودال دامنه کوه به چشم می‌خورد که حکایت از فناوری ذخیره آب پارسیان جزیره نشین عهد هخامنشی و دوره زرتشتیان دارد. چون فناوری چاه کنی و قنات تا آن جا که مشخص شده، خاص گبریان و زرتشتیان بوده است.سدهای ساسانی و هخامنشیدر قشم آب شیرین برای انسان، حیوان و گل و گیاه ارزش حیاتی دارد. از روزگاران قدیم با ساخت سد در تنگه ها، راه ها و دره ها، آب های شیرین فصل بارانی را جمع آوری می‌کردند و به تدریج به مصرف شرب و کشت می‌رساندند.سد پی پشتدر نزدیکی روستای«پی پشت»و در ۳۷ کیلومتری شهر قشم و ۲۸ کیلومتری فرودگاه بین المللی قشم در شمال جزیره قرار دارد. تاسیسات تقسیم آب این سد تاریخی از دوره ساسانی در مدخل تنگه، به چشم می‌خورد.سد گوراندر ۷۸ کیلومتری شهر قشم و در کنار روستای گوران، در نزدیکی جاده طبل- باسعیدو قرار دارد. تاریخ سنگ بنای اولیه سد به دوران گوران ( گبران یا زرتشتیان) و هخامنشیان برمی‌گردد.قلعه پرتغالی های قشماین قلعه قبل از سلطنتشاه عباساز سوی پرتغالی ها، به عنوان دژ نظامی‌ برای کنترل ترافیک دریایی منطقه هرمز و خلیج فارس ساخته شده است.

گالری تصاویر جزیره قشم :

06-48--گردش-در-جزيره-قشم
qeshm_11
qeshm_beach_full

06-52--گردش-در-جزيره-قشم---دره-تنديس-ها
dsc00014
4_8609120282_L600

Kamira--(1)
06-16--گردش-در-جزيره-قشم
hara-3big

284
gheshm
qeshm_13

Qeshm_(8)
qeshm_3
qeshm (3)

230px-Stars_Valley
normal_Qeshm_85_11_5_359
IMG_5279.JPG

img1
06-55--گردش-در-جزيره-قشم---دره-تنديس-ها
06-10--گردش-در-جزيره-قشم

1324239904
qeshm_9
1322977676_qeshm_sea_full

20_8609120282_L600
qeshm_1
qeshm_4

6881_269
magnify-clip-rtl1
qeshm_12

06-34--گردش-در-جزيره-قشم
9_8609120282_L600
qeshm_6

qeshm
qeshm_international_hotel
634492606295913437_634492606295913437_s

Qeshm_(19)
300px-Qeshm_island
f7

portal-tabie15c
qeshm_10
2231547080105520780S500x500Q85

Qeshm14
qeshm_2
f0504498-ee4e-4006-8fce-b5286e0aaf76

06-04--گردش-در-جزيره-قشم
M.Gaeini_Qeshm_Chahkooh_Canyon21

نظر شما

دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط مدیریت در وب سایت منتشر خواهد شد